We bespreken hier stapsgewijs het herstellen van een tweeledig bakhuis. Dat type bakhuis komt in onze streken namelijk het meeste voor. Je kan dit stappenplan, mits kleine aanpassingen, ook gebruiken voor de restauratie van een alleenstaande bakoven of van een bakoven die zich binnenshuis bevindt.

Nadat je kennis gemaakt hebt met de verschillende onderdelen van een bakoven, kan je je eigen bakoven gaan onderzoeken om te bepalen wat precies hersteld moet worden.

Bekijk in de eerste plaats de toestand van het gewelf en de ovenvloer. Dat zijn immers de belangrijkste onderdelen als je opnieuw wil bakken, en ze zijn ook het moeilijkst te herstellen. De toestand ervan kan doorslaggevend zijn voor het al dan niet restaureren van de oven.

Beslis je de bakoven te herstellen en weet je wat er moet gebeuren, dan kan je aan de slag.

Herstel van de ovenvloer

De eigenlijke ovenvloer rust op een onderlaag, die meestal bestaat uit een laag zand of zavel. Bij een onderbouw met houten onderstel zal je onder de zandlaag een leemlaag gemengd met kalk en stro aantreffen omdat het zand anders door de balken valt. Ook bij een stenen onderbouw werd er een isolerende leemlaag voorzien.

De ovenvloer moet op de juiste manier genivelleerd zijn. In de breedte ligt hij steeds waterpas, maar in de lengte meet men een hoogteverschil van 2 à 4 cm per meter, waarbij de vloer achteraan hoger ligt dan aan de ovenmond. Je kan dat controleren met een knikker: als deze rustig naar voor rolt, is de vloer goed geplaatst. De helling van de ovenvloer zou resulteren in een betere verbranding van het hout tijdens het stoken van de bakoven. De reden is dat meer zuurstof in het onderste gedeelte van de oven kan binnendringen. Langsheen het ovengewelf gaan de verbrandingsgassen dan naar buiten.

Bij het leggen van de vuurvaste bakstenen of van de tegels moeten de voegen smal gehouden worden om het loskomen te vermijden. De voegen werden vroeger gevuld met kalk- of leemmortel. De bakstenen worden steeds op hun grootste zijde gelegd en meestal zonder mortel zo dicht mogelijk tegen elkaar gelegd.

Meer tips over het leggen van de onderlaag en de eigenlijke vloer vind je in het onderdeel leggen van de ovenvloer in de rubriek "Bouw zelf je oven".

Indien bij je oven de ovenvloer onder het ovengewelf doorloopt laat je de pas gemetselde ovenvloer een tijdje drogen voor je aan het ovengewelf begint.