Andere gebruiken van de oven

Naast het bakken van het brood werd de warmte van de oven nog voor allerlei andere doeleinden gebruikt:

  • tijdens of na het bakken van het brood werd er ook plaats voorzien voor het bakken van vlaaien, peperkoek, appelbroodjes of andere lekkernijen voor de kinderen.
  • men droogde in de nog warme oven peren, appels en pruimen. Om te drogen zijn de harde perensoorten goed zoals trichter- of hereperen, langeloren, korsenijsperen, spineelperen, dikstaartperen. De peren worden in verscheidene keren (4 à 5 maal) gedroogd. Daarna zien ze er zwart en vol rimpels uit. Bakpruimen werden als laatste in de oven gedroogd, soms op bruin papier. Om barsten tegen te gaan mocht de oven niet warmer dan 60° C zijn.
  • op het ovengewelf werd het zaaigoed voor de moestuin gelegd. In de oven werden kleine veldvruchten en zaden gedroogd: erwten, bonen, klaverbollen, koolzaad, raapzaad, enz.
  • in de bijna afgekoelde oven kon men pluimen drogen die, wanneer ze mals genoeg waren, gebruikt werden als vulling voor matrassen en hoofdkussens.
  • als de oven lauw was werd het beddengoed wel eens ontsmet.
  • wie aan reuma of slepende verkoudheid lijdt, kruipt, naar het schijnt, best in de oven nadat het brood uitgetrokken is...
  • potten in gebakken aarde werden voor hun eerste gebruik in de warme oven gestoken om de slechte smaak eruit te halen.
  • de hespen en het spek werden vaak in de open schouwkap van het bakhuis gerookt.
  • zowel in als op de oven werd het ijzeren alaam droog bewaard.
  • als de oven zo goed als afgekoeld is werden er een paar takkenbossen in de oven te drogen gelegd voor de volgende bakbeurt.
  • stelen en wandelstokken werden in de oven gewarmd om ze te kunnen buigen.
  • vroeger gebruikte men de bakoven soms om het vlas te drogen voor men het ging braken (zie bookhamer), met brandgevaar tot gevolg. Deze praktijk werd dan ook bij wet verboden.
  • om betere wijn te bekomen, voegde men aan het druivenmengsel een deel druiven toe die men in de nog warme oven lichtjes bakte, net zolang tot de schil van de druiven begon in te krimpen.
  • soms gebruikte men de ovenkelder om witloof te telen.

drogen van pruimen (uit BOGAERTS: 268)

"A moins d'en avoir l'expérience, d'appartenir à des contrées intéressées à bien dessécher les pruneaux, il est assez rare qu'on fasse cette opération d'une manière satisfaisante. Presque toujours on dessèche trop les prunes, tandis qu'on devrait se borner à enlever à ces fruits leur excès d'eau de végétation afin de pouvoir les conserver non à l'état sec, mais à l'état mou, ce qui est bien différent.

Prenez des prunes tout à fait mûres, lorsqu'elles tombent d'elles mêmes ou par une légère secousse, étendez-les sur des claies et portez-les dans un four après la cuisson du pain.

Le point essentiel, pour avoir des pruneaux aussi sucrés que possible, c'est de les sortir du four à moitié cuits pour les transporter à l'air, les y laisser se ramollir et lacher leur eau. Au bout de quelques heures, on reporte les claies au four et les pruneaux s'achèvent."

pluimen drogen in de oven (uit MILLET-ROBINET: 2.474)

"Duvet - Il ne faut pas enlever tout le duvet des oies vivantes qu'on plume. Lorsqu'on plume les oies mortes, on arrache d'abord la plume, puis le duvet, qu'on met à part et dont le prix est le double du prix des plumes.

Lorsqu'on veut avoir du beau duvet, de belles plumes, et les conserver en bon état, il faut les mettre dans des sacs sans les fouler, puis placer ces sacs dans un four dont on vient de retirer le pain. Cette espèce de cuisson dessèche le duvet, et détruit tous les insectes qui pourraient s'y trouver; la plume y perd aussi l'odeur assez désagréable qu'elle contracte toujours lorsqu'elle est entassée. On la retire du four quand elle est froide; mais, comme cette dessiccation, en faisant évaporer l'eau que contient la plume, diminue beaucoup son poids, la plupart des cultivateurs s'abstiennent de cette pratique."

verbod om vlas in de oven te drogen in Diessen, Nederland (1739)

"Is voorgedragen dat verscheyde persoonen alhier haar niet ontsien omme haar vlas in de bakovens te steken en soo te braken en ook des savons in haar huysen by het ligt swongen waar uyt men seer diwils droevige ongelukken van brant siet veroorsaaken, is derhalven goetgevonden en verstaan op drie agtereenvolgende sondaagen alhier aan s heeren gebooden te laaten publiceeren en aan alle en een yder interdiceeren dat geen vlas uyt de ovens sullen hebben te braken, nog savonds by het ligt in haare huyzen sullen mogen swongen op poene van ses gulden by alle en een yder daarover te verbeuren een derden te behoeven van de heeren officieren, een derde ten behoeve van den armen en het resteerende derde part ten behoeve van die geene die de calange doen sal waar toe vorsters, schutters en alle andre wie het ook soude mogen wesen by dezen worden geauthoriseert."

Bron: SA Tilburg AA Diessen voor 1811 1f 23v 31-10-1739.

gedroogde druiven in de oven (uit ODART: 220)

"Pour un bon vin d'ordinaire de provision privée, qui ne se distinguerait pas naturellement par sa délicatesse, je préférerais un moyen d'améliorisation employé par un propriétaire de la communne d'Ordenac (Gironde), dont le vin est d'une haute qualité et exhale une légère odeur de rose, selon M. Cavoleau, d'après lequel je rapporte ce fait: c'est d'ajouter à la vendange quelques claies de raisins passés au four, faiblement chauffés et seulement jusqu' à la dépression de la pellicule; c'est ainsi du moins que je faisais, car M. Cavoleau ne fixe pas le degré de dessication, et je me suis bien trouvé moi-même de ce moyen d'améliorisation, auquel je n'ai renoncé, bien à tort sans doute, qu'à cause de l'embarras inséparables de grandes vendanges. Ce moyen est simple, facile, et n'augmente guère les frais, car à cette époque on chauffe très-souvent le four, et l'on peut profiter de ces occasions fréquentes."

witloof telen in de ovenkelder

Witloof werd voor het eerst omstreeks 1850 geteeld en de verspreiding ervan gebeurde traag. Te Lierneux (prov. Luik) b.v. waagde Adolphe Graff (Chienrue) zich pas kort voor de Tweede Wereldoorlog als een van de eersten aan de teelt. Hij deed dat in zijn ovenkelder, waar hij de as van de oven over de planten spreidde.