De gebroeders D'Hondt uit Kuurne hebben heel wat pijlen op hun boog

 uit: ZO REILT EN ZEILT KUURNE - (1972?)

met medewerking van Nobert Trio, Walter Deroo
Foto's: Dries Buys

   Er zijn maar weinig mensen op wie het gezegde van de pijlen en de boog zo toepasselijk is als op Albert en Octaaf D'Hondt uit Kuurne. In feite zou men echter meer van bogen dan van pijlen moeten spreken want van zodra je in hun gezellige werkwinkel binnenkomt is alles één boog. Hoeveel schutters daar reeds hun boog haalden is in de loop der jaren niet meer te tellen. Het bogenmakersbroederpaar leerde de aparte stiel

van hun vader Julien die de bogenmakerij in 1913 overnam van de gebroeders Vrommant, die het bedrijf begonnen waren in 1881 op de stokerijhoek. Heden weet iedere inwoner van de parochie Sint-Katherine waar de gebroeders D'Hondt hun huidige werkplaats hebben, maar we kunnen ervan overtuigd zijn dat heel wat Kuurnenaren niet eens weten dat er op de gemeente in de Pieter Verhaeghestraat een bogenmakerij is.

   Het zal over 9 jaar inderdaad 100 jaar zijn dat er te Kuurne bogen gemaakt worden. Of dit beroep nog veel bedreven wordt? Heel nauwkeurig weet men het niet, maar men zal ze op één hand kunnen tellen; de bogenmakers in België.

   Sedert hun schooltijd zijn Albert en Octaaf in de leer geweest bij hun vader, die hen de knepen van het vak en de fabrikagegeheimen leerde. Want eens dat de boog gelijmd is, is alles handwerk, en wie het resultaat daarvan beschouwt komt in bewondering voor zoveel stielkennis. Trouwens dat hun bedrijf overal bekend is blijkt uit een bedankingskaart van de bekende boogschutter Oscar Kessels uit Brussel, die van uit Båstad in Zweden zijn dank toestuurde aan vader Julien D'Hondt. Vanzelfsprekend houden zijn zonen dit eerbewijs als een relikwie, maar wij mochten dit dokument toch publiceren.

   «Tot voor kort hadden wij hier iemand die 50 jaar bogenmaker was, en die in het bedrijf van vader werkte,» vertelt Octaaf met bewondering over Georges Verstraete die een uitstekend werkman was en nu op pensioen te Lendelede woont. «Vroeger, tot in de jaren 1900, waren alle bogen in massief hout, niet gelijmd, maar van hard hout gemaakt,»

vertelt ook Albert, «pas later kwam er een essenhouten lat bij om de boog meer jacht te kunnen geven.»

    Al vertellend toont hij ons een keurig uitgesneden boogpeeshouder. Dit is een buffelhoorn van Amerikaanse buffels, waaraan door draaien en snijden een juiste pasvorm gegeven wordt om de pees aan de boog te bevestigen. Maar nu is dat alles overbodig. Nu worden de bogen gemaakt uit glasvezel, het materiaal waaruit ook de polsstokken voor atletiek gemaakt worden. Alleen het handvat is nog in hout, en aangezien dit het evenwicht moet verzekeren en zorgen voor het tegengewicht aan de lengte van de boog wordt dit in de vorm van een geweerkolf gemaakt. 

   Dat een boog na zijn afwerking een internationaal produkt is moge blijken uit volgende opsomming; de kolf is gemaakt uit opeengelijmde hout-soorten: Indisch of Congolees ebbenhout, Colombiaas palmhout, Indische pallissander en Amerikaanse hickory. De glasvezelstroken die eveneens aan elkaar gelijmd worden komen ook al uit Amerika, maar er is de handvaardigheid en de stielkennis nodig van twee Kuurnenaren om te komen tot de prachtige boog.

    «Vroeger was de bewerking helemaal met de hand, vanaf het zagen van de esbomen volgens de draad van de groeijaren, langs het pletten van de vis-vetten voor de bereiding van de lijm, tot het opmaken van het afgewerkt produkt - de handboog.» weet Octaaf nog, «nu is een groot deel van de handarbeid vervangen door machinaal bewerken, maar dan met verfijnde aangepaste machines, waarvan de konstruktie meestal door de boogmakers zelf werd ontworpen.

   Vroeger gebruikte men inlandse es, Brazilliaanse greenheart en Surinaamse bultree als houtsoorten, die met een mengsel van Russische vislijmen op elkaar geplakt werden. De boogpees was toen uit kemp, nu heeft men daarvoor ook al nylon.

   Albert en Octaaf D'Hondt zijn ruim 40 jaar boogmaker en de duizenden bogen zitten hoofdzakelijk in Vlaanderen, in Nederland, ook in Wallonië, Frankrijk en zelfs in de U.S.A. Hun bogen voor staande wip, liggende wip en doel-schieten zijn alomgekend. 

   «Nu zijn bijna alle bogen demonteerbaar,» toont ons Albert een

prachtexemplaar. Als wij vragen of ze massa-produktie doen zegt hij: «Alles wordt op maat gemaakt en op bestelling, de ene wil een boog die 20 kg trekt, de andere verkiest er een van 30, 40 tot zelfs 60 kg.» De prijzen van zo'n schiettuig schommelen tussen 2500fr. van voor een doorsnee-boog 5.500fr. voor een boog met vizier en alles wat er nog bijhoort.

   Begrijpelijk dat er te Kuurne nog twee bloeiende boogschuttersgilden bestaan, waarvan bijna alle leden een boog van de gebroeders D'Hondt gebruiken. Wie als leek in het vak zo'n prachtige boog ziet, denkt waarschijnlijk «hoe mooi geschilderd!» Mis hoor, de fraaie kleuren in het handvat zijn natuur-echte kleuren van de verschillende houtsoorten, die in elkaar verwerkt zijn. het hout wordt netjes opgewreven en vernist zodat men een kleurrijk prachtexemplaar afgeleverd krijgt.

   Octaaf laat ons even aanleggen met zo'n boog. Onwennig en bang dat we de boog zouden kraken proberen we de pees zover mogelijk achteruit te krijgen. Boogschieten moet een fascinerende sport zijn. Bogen maken is een kunst!

gebruikte plank(jes), de nerven in langs-richting liggen van de plank, dit om breken van de boog tegen te gaan, maar vooral om een grotere veerkracht te halen. Daarbij komt nogdat enkel maar de onderbouw van de boom, zowat amper 3 m, kan gebruikt worden. Een boog, zowel met handvat als de bijkomende latten of lamellen, zijn gemaakt uit meerdere latjes, van verschillende dikten, zeer oordeel-kundig aan elkaar gelijmd. gebruikte vader Julien toen vooral essenhout, nu wordt het handvat gemaakt uit exotische houtsoorten, vooral afkomstig uit Suriname, zoals rosenhout, palm, greenhart, bultree, serpentin of letter-hout. Deze laatste is een benaming van de bogenmakers.

    Al naar gelang de wens van de koper stelt men vast dat twee bogen zelden of nooit identiek zijn. Men moet rekening houden met links- of rechtshandig,komt de bestelling van een man of een vrouw, heeft de koper een zware of een lichte hand, enz. Dit alles bepaalt de afwerking van het handvat, waarbij dit handvat dan nog vrij regelmatig versierd wordt met kunstige versieringen. De dikte van de boog bepaalt eveneens de trekkracht.

Uit ervaring weten de broers-bogenmakers vrij goed hoe de langen gelijmd moeten worden, enz. om de trekkracht te bepalen bij het maken van een nieuwe boog. De trekkracht schommelt vanaf 12-13 kg tot 30 uitzonderlijk 32 kg, wat volgens zowel Albert en Octaaf zeer veel is. Volgens is het zwaar trekken van een boog helemaal niet nodig. Zij noemen dit zelfs gevaarlijk, gezien een pijl dan met zeer grote snelheid terug op de grond komt en dus een gevaar vormt voor de boogschutter.

    Een boog van vroeger had allicht een totale overmeten lengte van 2,2 m De hedendaagse zijn toch nog altijd ongeveer 1,7 m lang. Ook is het zo dat de bogen best kunnen opgespannen blijven. "Ze verliezen weinig tot niets van hun trekkracht", aldus Octaaf die erop wijst dat de spanning kan worden bijgeregeld.

    In de jaren van hun topproduktie, werkten in de werkplaats van Albert en Octaaf, 5 tot 6 man samen en werden veel bogen naar Amerika en Canada uitgevoerd, waar veel Vlamingen wonen. Albert en Octaaf kennen nog één iemand in Vlaanderen di op dezelfde wijze bogen maakt. Er worden ook veel bogen ingevoerd vanuit Amerika. "Maar die zijn niet zo goed, wegen meer, zouden het al eens eerder laten afweten en zijn duurden", aldus Albert.

   Pijlen hebben de broers D'Hondt nooit gemaakt. "Dat is een totaal ander vak", onderlijnt Albert. "Octaaf durfde er wel eens eentje maken voor zichzelf, maar nooit werd dit commercieel gedaan", weet Albert.

   Albert en Octaaf zijn niet meer van de jongsten, maar zijn nog vrij veel te vinden in hun eenvoudige, evenwel goed uitgeruste werkplaats. Albert stelde wel al eens aan zijn broer voor om definitief te stoppen waarop Octaaf dan antwoorde: "En met wat MOET ik mij dan bezig houden?" Albert geeft graag toe dat het vak voor hen beiden hun levensideaal is geweest. Ervan scheiden is voor beiden een zwaar probleem. "Ik kan mij nog bezig houden in mijn tuin", zegt Albert, "maar Octaaf kan dit niet. Altijd is hij in de werkplaats te vinden", besluit Albert.   (WR)