Bindmiddelen en verschralingsmiddelen

bindmiddelen

cement

De dosering van de cement in de mortel moet nauwkeurig gebeuren: te weinig cement levert een poreuze en niet-samenhangende mortel, terwijl overdosering leidt tot een sterk krimpende en slecht hechtende mortel. Het is een misvatting te veronderstellen dat meer cement de mortel alleen maar sterker kan maken. (uit Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrieken)

Vroeger metselde men zonder toevoeging van cement (dus enkel met kalk en zand). Het voordeel hiervan was dat de muren gemakkelijk gesloopt konden worden zonder de stenen te beschadigen. Dat is met een mortel op basis van cement moeilijker.

Kalk

Toevoeging van kalk geeft een bastaardmortel

Bastaardmortel is prettiger te verwerken, elastischer en vertoont minder krimp (bij eenzelfde gehalte bindmiddelen) dan de zuivere cementmortel die een hogere drukweerstand heeft en waarvan de binding sneller verloopt.

De eigenschappen van een bastaardmortel liggen dichter bij die van baksteen dan die van cementmortel, zodat het metselwerk met bastaardmortel homogener en dus beter is.

De kalk houdt het aanmaakwater beter vast waardoor de aanhechting tussen de steen en de mortel wordt bevorderd. Gebruik deze mortel dus bij warm weer of het vermetselen van poreus materiaal. Nadeel van bastaardmortel is de relatief langere verhardingstijd.

Vind je geen gebluste kalk in de handel, neem dan 300 kg cement voor 1m³ zand (verhoudingen: 1 eenheid cement en 4 eenheden zand) en voeg er een luchtbelvormer bij. Een luchtbelvormer zoals mortelolie of mengolie zorgt er onder andere voor dat er meer lucht in de mortel komt waardoor deze makkelijker verwerkbaar wordt.

verschralingsmiddelen

zand

Het beste zand voor de aanmaak van beton of mortel is gewassen rivierzand (bijvoorbeeld rijnzand, maaszand, enz.). Zorg dat het zand ontdaan is van verontreinigingen (bijvoorbeeld leemresten, plantenresten, enz.) die de vastheid van de specie kunnen verminderen. Zuren en zouten kunnen uitslagvorming op het metselwerk veroorzaken. Daarom is zeezand niet bruikbaar, maar ook omdat zeezandkorrels te rond van vorm zijn en in grootte te weinig verschillen.

Gebruik best middelgrof en/of grof zand waarvan de korrelgrootte ligt tussen 0,08 en 2 mm. De korrels mogen zeker niet groter zijn dan 4 mm.

Voor mortel mag de fractie kleiner dan 0,08 mm niet meer dan 7 % bedragen; voor beton moet het zand ten minste 85 % korrels kleiner dan 2,8 mm bevatten.

water

Het aanmaakwater bedraagt 30 tot 35 % van het te verwerken volume en mag niet verontreinigd zijn door organische stoffen, zuren, zouten, alkaliën, suikers, industriële afvalstoffen of andere stoffen die de sterkte of de duurzaamheid van de mortel kunnen schaden. Gebruik dus liefst leidingwater.

Water is nodig om het bindmiddel te activeren, maar te veel water werkt nadelig in op de kwaliteiten van mortel, die poreuzer en minder sterk wordt, meer krimpt en trager verhard.