Opzoeken

Het bikijzer (1) is een metalen handwerktuig om oude mortelspecie van gebruikte metselstenen te bikken om de stenen te hergebuiken (2), net als de kaphamer. Het bikijzer heeft twee brede (ca. 10 cm) snedes die in elkaars verlengde kunnen liggen (3) of dwars op elkaar (bv. MOT V 93.0092). Men vat het aan het staafvormig middendeel en slaat de mortel van de steen. Een ander beitelvormig model (bv. MOT V 93.0093) heeft een enkele brede snede en is niet te verwarren met brede exemplaren van het ceseel. Zie ook het metselaarshouweeltje en de bikhamer [MOT]. (1) V.D. (1950) s.v. bikijzer: ijzer met twee brede messen om stenen te bikken. (2) Volgens JELLEMA R. (1963): 30 werd het bikijzer zeer intens gebruikt net na de Tweede Wereldoorlog bij de recuperatie van stenen uit verwoeste huizen. Oudere kalkspecie liet zich makkelijker afbikken door een mindere hechting dan bij recentere specie. (3) POLLING J.: Machines, gereedschappen en werktuigen in het bouwbedrijf, Haarlem, 1963: 67.

Klompen die op een plank (ca. 30 bij 40 cm) vastgespijkerd zijn en waarmee de tuinier na het zaaien de grond aanstampt. De klompen worden soms vervangen door een plank voorzien van riemen die je om je schoen vastmaakt; of voorzien van touwen die met de hand strak gehouden worden (1). De turfsteker gebruikt dergelijke klompen om de uitgespreide natte baggerspecie aan te stampen om er het water uit te persen vooraleer het met het slagijzer verdeeld wordt. Om op modderige oppervlakten te lopen worden trippen onder de schoenen of de laarzen bevestigd; daar is het de bedoeling het draagvlak te vergroten. [MOT] (1) Bv. CROMPVOETS & WIJNGAARD afl.2: 169.

Tijdens onderhoud of reparaties van een geweer of pistool moet soms het geweerslot gedemonteerd worden. Om het veermechanisme van de slag- en stangveer tijdelijk te lossen, wordt ze aan de veerhaak bevestigd (1). (1) LANDOLT H. Militair Woordenboek, voor Nederlanders bewerkt, Leiden, 1861: s.v. 'veer'.

De kistenschraper is een metalen steelschraper met lange houten steel die specifiek bestemd is om markeringen, merken en papieren labels op houten kisten en kratten weg te schrapen bij verandering van getransporteerd goed. Onder meer groenten, fruit en kazen werden zo verhandeld, waarbij de pakker, douanier of roeier essentiële gegevens op het hout aanbracht. Na het schrapen werden houten recipiënten hergebruikt. Kuipers hanteerden zeer vergelijkbare schrapers (1). Er bestaat ook een model dat sterk gelijkt op een hol trekmes. [MOT] (1) SELLENS: 415.

Waar dient dit werktuig voor? Hoe zou het heten? In welk beroep wordt het gebruikt? Het MOT krijgt vaak de vraag om onbekende handwerktuigen te identificeren. Daarom ontwikkelden we in 2000 het online zoekmiddel ID-DOC om handwerktuigen te kunnen identificeren enkel en alleen op basis van hun vorm. Wil je meer lezen over het unieke concept hierachter? Klik dan hier. Intussen staan meer dan 3100 verschillende handwerktuigen online om mee te vergelijken. Van ieder werktuig bieden we een benaming in drie talen* en synoniemen vanuit onze uitgebreide thesaurus. Vind je jouw onbekende werktuig niet terug? Stuur dan enkele duidelijke foto’s met schaal of afmetingen naar ons door per mail via info@mot.be. We hebben nog veel meer handwerktuigen in onze collectie. ID-DOC aanvullen is een titanenwerk waar we continu aan verder werken. Met jouw hulp zou het sneller gaan. Heb jij specifieke kennis over werktuigen en wil je bijdragen aan de redactie of de vertaling? Neem dan contact met ons op via info@mot.be.  Gebruik je vaak...