Opzoeken

Een uitzetmes heeft een rechthoekig (ca. 10-15 cm lang) stenen - meestal leistenen - metalen of glazen (1) blad, waarvan één lange zijde in een houten handvat steekt dat met twee handen gevat moet worden. De leerlooier gebruikt het uitzetmes om het leer uit te rekken, glad te maken, te polijsten en er het vocht uit te duwen. [MOT] (1) Zie SALAMAN 1986: 313.

Hamer (ca. 350-500 gr) die gebruikt wordt bij het uitdeuken van de carrosserie van een wagen. Hij heeft een relatief lange (ca. 15-20 cm), smalle cilindrische kop waarvan één uiteinde een verbreedde cirkelvorm vormt. Het andere uiteinde kan taps toelopen, bolvormig of vierkantig zijn. Zie ook carrosserievijl. [MOT]

Deze nieuwe werktuigfiche is in opbouw. [MOT]

De veerploeg (1) dient om groeven tot 12-15 cm van de rand van een plank te schaven. Ze bestaat uit een grote geleider die door twee vierkantige houten staafjes of door twee houten schroeven verbonden is met een groefschaaf maar ook soms met een messingschaaf (2), een puntschaaf, een boorschaaf, een nootschaaf enz.(3). De geleider wordt op de gewenste afstand van de schaaf gesteld en bevestigd door twee wiggen (op staafjes) of vier houten moeren (op schroeven).Om beide stukken evenwijdig te houden wordt er soms een kruis tussen geplaatst (4). Een houten of metalen (ijzer of koper) geleider bepaalt de diepte.De onderste zijde van de breedtegeleider is doorgaans over de hele lengte uitgehold. Zo kan de vakman het werktuig vatten zonder zijn vingers te kwetsen. [MOT](1) Het verschil tussen de veerploeg en de zolderploeg (Tech-term: 18) is niet duidelijk. Soms wordt een onderscheid gemaakt tussen de veerploeg die een groef voor een messing maakt, en de Brusselse veerploeg (bv. RAUWERDA 1958:...

Metalen ponstang van de uurwerkmaker om gaatjes in de spiraalveer van een mechanische horloge te maken. Wanneer men bij een herstelling de oude veer hergebruikt, moeten nieuwe gaatjes geponst worden. In de bek zijn meerdere ponsen vastgeschroefd om diverse diktes van ronde en vierkante gaatjes in de veer te kunnen maken. Soms zijn er een spanveer en klemhaakje om de spiraalveer in positie te houden bij het uittrekken van de pons (1). Sommige modellen (bv. MOT V 92.0424) zijn voorzien van een bijkomende dikkere pons en een hol afgerond uiteinde van de bek om ook de haken of gaatjes aan de binnenzijde van de veertrommel te ponsen, waaraan de spiraalveer wordt bevestigd (2). [MOT] (1) That peculiar punch, in 'Newsletter of the tool and trades history society. Taths', 76, 2002, 24-26 (2) Model met dubbele functie: 'barrel hook and mainspring punching pliers'. Deze methode om de spiraalveer in de trommel te bevestigen was snel, eenvoudig en goedkoop volgens CROM Theodore, Horological shop...

De kuiper gebruikt een veerpasser om de straal van de kroos, de groef waarin de bodem past, op te meten door het beginpunt na zes passen gelijk te laten vallen aan het eindpunt. Nu kan men die straal met de veerpasser op de bodem van het vat overbrengen en de omtrek aftekenen (vgl. afschrijfpunt). Daarna kan de bodem uitgezaagd worden met de draaizaag. De veerpasser is een (essen)houten U-vormige passer, uit één stuk gebogen of bovenaan verbonden door een spil, met aan beide uiteinden een ijzeren punt. De benen zijn met elkaar verbonden door een houten stelschroef met tegengestelde schroefdraad, zodat bij het draaien ervan de passer zich sluit of opent. Voor hetzelfde doel gebruikt de kuiper ook een steekpasser. [MOT]

Tuinspade voorzien van een sterke veer die het blad omhoog doet springen. Men steekt het blad van de spade in de om te spitten grond, door één druk op de steel springt de aardkluit omhoog. Het spitten met een veerspade is minder belastend voor de rug. Het blad van de veerspade zou ook vervangen kunnen worden door tanden zoals op een spitgreep (1). Er bestaan ook modellen waarbij aparte onderdelen op een tuin- of steekspade gemonteerd kunnen worden. [MOT] (1) COENEN: 27.

De velwig is een ca. 30 cm lange vaak houten wig die bij het vellen van dikke bomen in de zaagsnede gedreven wordt om het klemmen van de zaag te voorkomen en de boom in de goede richting te doen vallen. Er worden er meestal twee of drie samen gebruikt. Ook bij het in stukken zagen van de gevelde boom kunnen deze wiggen voorkomen dat de zaag vastloopt. In plaats van de velwig wordt soms een kloofwig aangewend. Soms bestaat de velwig uit een houten (haagbeuk of es) of plastic wig met schacht. Het wigvormig deel wordt beschermt door een aluminium wigschoen voorzien van groeven. Het andere uiteinde bevat een aluminium ring. Beide om schade van (ketting)zaag en hamer te voorkomen. [MOT]

De arts gebruikt verschillende tangen om openingen te verwijden. Lengte, breedte en vorm zijn telkens aangepast. Deze tang wordt gebruikt om de baarmoeder open te houden. Met de beugel kan men de tang in om het even welke stand vastzetten en onmiddellijk weer sluiten. Een veer houdt de tang automatisch open. Beide armen kan men makkelijk van elkaar nemen om ze te reinigen. De baarmoederdilatator is verwant met het speculum in die zin dat beide tangen bepaalde lichaamsdelen openhouden bij medisch onderzoek. [MOT]

Een chirurg klemt een ader of ander vat tijdelijk dicht met een vaatklem om te voorkomen dat bloed of een andere vloeistof verloren zou gaan. Naargelang het doel is de bek recht of gebogen, kort of lang en al dan niet met een overlangse spleet om de druk te verminderen. De beugel laat toe het werktuig in om het even welke stand te blokkeren en ogenblikkelijk terug te openen. De draaispil kan makkelijk losgedraaid worden om de tang te reinigen. De vaatklem wordt ook gebruikt om verbanden te verwisselen. [MOT]