Opzoeken

De spatmolen is een handwerktuig om een ruwe textuurlaag op een muur aan te brengen, bv. verf, pleister, crepi, stucwerk (1). Dit kan gebeuren om van een zeer ruwe kapotte muur een gelijkmatige wand te maken of om een voorbereidende reliëflaag op een vlakke muur aan te brengen.  In het recipiënt van plaatstaal wordt door een draaizwengel een vervangbare ronde borstel geroteerd. De uiteinden van de borstel uit kunststof of dun metaal worden tegengehouden en komen bruusk weer los zodat de specie in talloze deeltjes uit het gat spat. De talrijke puntjes die op de muur verspreid worden, zorgen voor een goede hechting van latere verflagen. Op sommige modellen is de snelheid verstelbaar met een hendel aan de buitenkant. Soms is een kniesteun voorzien om het werk te verlichten, zoals bij een spaarbord. Zie ook de verfmolen. [MOT] (1) In andere talen spreekt men over een Tiroolse laag, vandaar het Franse tyrolienne en het Engelse Tyrolean machine.

Wanneer de spaken in de naaf gedreven zijn, moeten ze in de velgen gestoken worden. Omdat ze niet evenwijdig lopen, is de afstand tussen hun uiteinden groter dan de afstand tussen de overeenkomstige pengaten in de velg. Om de spaken samen te trekken, wordt de spakentrekker aangewend (1). Twee vormen met hefbomen kunnen van elkaar onderscheiden worden: de spakentrekker met één en die met twee hefbomen. In beide gevallen gaat het om hefbomen van de tweede soort. Het eerste kan een ketting met een zware haak aan een uiteinde zijn. De hefboom, een metalen staaf met een haakje aan een uiteinde, wordt door een schakel gestoken. Het kan ook een houten stang zijn waar, op ca. 15 cm van het uiteinde, een zware haak aan vastgemaakt is, zodat hij kan draaien (2). De haak wordt achter een spaak geplaatst. De stang of de staaf, die achter de volgende spaak gestoken wordt, wordt naar de haak geduwd. De tweede vorm bestaat uit twee stangen verbonden door een ring (3) of een touw (4). Aan de binnenzijde...

Tang om splitpennen - dit zijn aan het vooreinde gespleten pennen waarvan de einden, als zij aangebracht zijn, uiteengebogen worden zodat ze niet meer uitvallen - uit te trekken. Kenmerkend zijn de twee naar binnen of naar buiten gerichte haken op het uiteinde van de kaken. Wanneer de haken naar buiten gericht zijn, wordt één haak in het oog van de pen gestoken en het hele werktuig wordt dan een hefboom; wanneer de haken naar binnen gericht zijn, wordt het oog met de twee haken gevat en wordt de pen uitgetrokken. Splitpennen kunnen ook uitgetrokken worden met een splitpentrekker. Vaak is de splitpentrektang gecombineerd met een andere tang en maakt dan deel uit van een combinatietang.[MOT]

Keukengerei dat bestaat uit een in spiraal gedraaide draad en een recht hecht, waarmee eiwit kan geklopt worden. De vorm van de spiraal kan sterk variëren; ze kan o.a. peervormig of conisch zijn. Deze modellen bewegen in principe op en neer in plaats van te draaien zoals een garde; al 'verend' maken ze het eiwit stijf. Zie ook eierklopper. [MOT]

Tang (ca. 20-30 cm lang) met lange (ca. 8-10 cm), platte, dwars gegroefde kaken, waarvan één aan de buitenzijde gearceerd is. Meestal is één arm recht en de andere gebogen. De bontwerker gebruikt de tang om het bont glad te trekken en vast te spijkeren, om het te laten drogen. Zij wordt in de rechterhand gehouden terwijl het bont met de linkerhand aangetrokken wordt; vervolgens wordt het aan de rand vastgepakt met de tang en wordt er een spijker op geplaatst, die in het bord geslagen wordt door er met de gearceerde onderkant van de kaak een zachte tik op te geven. Zie ook spantang en singeltang. [MOT]

Naast de splitpentrektang kunnen splitpennen - dit zijn gespleten pennen waarvan de einden, als zij aangebracht zijn, uiteengebogen worden zodat ze niet meer uitvallen - ook uitgetrokken worden met behulp van een splitpentrekker.  Dat is een metalen staafje (ca. 10 cm), vaak gekarteld voor een betere grip, met een haakvormig uiteinde waarvan de diameter varieert naargelang de grootte van de pennen. De haak wordt in het oog van de splitpen gestoken; de splitpentrekker wordt naar beneden geduwd - waarbij de onderkant van de haakvormig uiteinde als steunpunt dient - en de pen wordt uitgetrokken. [MOT]

Bij een medisch onderzoek kan de arts bepaalde lichaamsholtes openhouden met een speculum. De kaken van deze tang zijn aangepast aan de vorm van de holte. Bij het speculum voor de neusgaten bijvoorbeeld vertrekken de kaken vrij breed en versmallen op het einde, aangezien de neus bovenaan smaller is. Men opent de tang wanneer men de armen samendrukt. De tang kan in elke stand geblokkeerd worden d.m.v. een ring die over de armen schuift. De armen zijn aan de buitenzijde getand zodat men de ring op de gewenste stand kan vastzetten. Er bestaan ook speculums voor het onderzoeken van keel, oor, endeldarm en vagina. [MOT]

Zware spatel om de grond uit het werkend deel van een grondboor te verwijderen. Zij heeft een kort (ca. 15 cm) plat gebogen blad, bevestigd aan een recht houten hecht. Zie ook grondboorsleutel. [MOT]

Linnen, nylon of plastic puntzak (ca. 30-45 cm) voorzien van een kegelvormige tuit in verschillende maten (diam. ca. 0,5-2 cm), vormen (1) en materialen zoals blik, plastic, roestvrij staal en nylon die de banketbakker gebruikt om deeg te spuiten. Soms is er een ophanglus of gat voorzien aan de bovenkant van de zak om deze, na gebruik, te drogen. Op de gevulde spuitzak wordt druk uitgeoefend met de vingers en de palm van één hand. Met de andere hand wordt het tuitje geleid. Zo kan men makkelijk de vulling in verschillende patronen, afhankelijk van de maat en vorm van het tuitje, aanbrengen. Ook de spuitzak is in verschillende formaten te krijgen. De grootste zijn bestemd voor het spuiten van schuim (2) en soezendeeg. Middelgrote zakken worden gebruikt om slagroom te spuiten. De kleinste zijn voor glazuur. Hiervoor gebruikt de kok ook wel eens papieren weggooi-kornetten. De spuitzak wordt tevens voor allerhande versieringen met mayonaise, room, aardappelpuree (de z.g. pomme duchesse),...

Avegaar om het spongat in een ton te boren of te verbreden (vgl. sponzaag en snijpasser (hout)). De meest gebruikte sponboor is een korte schulpboor (zie glossarium) van ca. 20-25 cm, die een vooraf geboord gat verbreedt. Soms eindigt ze in een schroefboor of een slingerboor; ze boort dan zelf het eerste gat. Een jongere vorm is de messponboor (1). Ze heeft een kegelvormig boorijzer (2) met één of twee overlangse spleten waarvan een zijde snijdt of waarin een mes bevestigd is. De messponboor met twee spleten snijdt tweemaal (twee messen) terwijl de schulpboor eenmaal snijdt. Op sommige van die messponboren staan de doorsneden van de spongaten aangeduid. De kegelvormige raspsponboor heeft tandjes over heel haar oppervlakte zoals een rasp. Ze wordt vooral gebruikt om een spongat wat te verbreden of effen te raspen. Een combinatie bestaat in de sponboor met raspvormig bovenuiteinde (3) en de raspvormige schroefboor (4). [MOT] (1) Eigen benaming onbekend. Fr. bondonnière à couteau (BRUNET...