Opzoeken

De veerploeg (1) dient om groeven tot 12-15 cm van de rand van een plank te schaven. Ze bestaat uit een grote geleider die door twee vierkantige houten staafjes of door twee houten schroeven verbonden is met een groefschaaf maar ook soms met een messingschaaf (2), een puntschaaf, een boorschaaf, een nootschaaf enz.(3). De geleider wordt op de gewenste afstand van de schaaf gesteld en bevestigd door twee wiggen (op staafjes) of vier houten moeren (op schroeven).Om beide stukken evenwijdig te houden wordt er soms een kruis tussen geplaatst (4). Een houten of metalen (ijzer of koper) geleider bepaalt de diepte.De onderste zijde van de breedtegeleider is doorgaans over de hele lengte uitgehold. Zo kan de vakman het werktuig vatten zonder zijn vingers te kwetsen. [MOT](1) Het verschil tussen de veerploeg en de zolderploeg (Tech-term: 18) is niet duidelijk. Soms wordt een onderscheid gemaakt tussen de veerploeg die een groef voor een messing maakt, en de Brusselse veerploeg (bv. RAUWERDA 1958:...

Metalen ponstang van de uurwerkmaker om gaatjes in de spiraalveer van een mechanische horloge te maken. Wanneer men bij een herstelling de oude veer hergebruikt, moeten nieuwe gaatjes geponst worden. In de bek zijn meerdere ponsen vastgeschroefd om diverse diktes van ronde en vierkante gaatjes in de veer te kunnen maken. Soms zijn er een spanveer en klemhaakje om de spiraalveer in positie te houden bij het uittrekken van de pons (1). Sommige modellen (bv. MOT V 92.0424) zijn voorzien van een bijkomende dikkere pons en een hol afgerond uiteinde van de bek om ook de haken of gaatjes aan de binnenzijde van de veertrommel te ponsen, waaraan de spiraalveer wordt bevestigd (2). [MOT] (1) That peculiar punch, in 'Newsletter of the tool and trades history society. Taths', 76, 2002, 24-26 (2) Model met dubbele functie: 'barrel hook and mainspring punching pliers'. Deze methode om de spiraalveer in de trommel te bevestigen was snel, eenvoudig en goedkoop volgens CROM Theodore, Horological shop...

De kuiper gebruikt een veerpasser om de straal van de kroos, de groef waarin de bodem past, op te meten door het beginpunt na zes passen gelijk te laten vallen aan het eindpunt. Nu kan men die straal met de veerpasser op de bodem van het vat overbrengen en de omtrek aftekenen (vgl. afschrijfpunt). Daarna kan de bodem uitgezaagd worden met de draaizaag. De veerpasser is een (essen)houten U-vormige passer, uit één stuk gebogen of bovenaan verbonden door een spil, met aan beide uiteinden een ijzeren punt. De benen zijn met elkaar verbonden door een houten stelschroef met tegengestelde schroefdraad, zodat bij het draaien ervan de passer zich sluit of opent. Voor hetzelfde doel gebruikt de kuiper ook een steekpasser. [MOT]

Tuinspade voorzien van een sterke veer die het blad omhoog doet springen. Men steekt het blad van de spade in de om te spitten grond, door één druk op de steel springt de aardkluit omhoog. Het spitten met een veerspade is minder belastend voor de rug. Het blad van de veerspade zou ook vervangen kunnen worden door tanden zoals op een spitgreep (1). Er bestaan ook modellen waarbij aparte onderdelen op een tuin- of steekspade gemonteerd kunnen worden. [MOT] (1) COENEN: 27.

De velwig is een ca. 30 cm lange vaak houten wig die bij het vellen van dikke bomen in de zaagsnede gedreven wordt om het klemmen van de zaag te voorkomen en de boom in de goede richting te doen vallen. Er worden er meestal twee of drie samen gebruikt. Ook bij het in stukken zagen van de gevelde boom kunnen deze wiggen voorkomen dat de zaag vastloopt. In plaats van de velwig wordt soms een kloofwig aangewend. Soms bestaat de velwig uit een houten (haagbeuk of es) of plastic wig met schacht. Het wigvormig deel wordt beschermt door een aluminium wigschoen voorzien van groeven. Het andere uiteinde bevat een aluminium ring. Beide om schade van (ketting)zaag en hamer te voorkomen. [MOT]

De arts gebruikt verschillende tangen om openingen te verwijden. Lengte, breedte en vorm zijn telkens aangepast. Deze tang wordt gebruikt om de baarmoeder open te houden. Met de beugel kan men de tang in om het even welke stand vastzetten en onmiddellijk weer sluiten. Een veer houdt de tang automatisch open. Beide armen kan men makkelijk van elkaar nemen om ze te reinigen. De baarmoederdilatator is verwant met het speculum in die zin dat beide tangen bepaalde lichaamsdelen openhouden bij medisch onderzoek. [MOT]

Een chirurg klemt een ader of ander vat tijdelijk dicht met een vaatklem om te voorkomen dat bloed of een andere vloeistof verloren zou gaan. Naargelang het doel is de bek recht of gebogen, kort of lang en al dan niet met een overlangse spleet om de druk te verminderen. De beugel laat toe het werktuig in om het even welke stand te blokkeren en ogenblikkelijk terug te openen. De draaispil kan makkelijk losgedraaid worden om de tang te reinigen. De vaatklem wordt ook gebruikt om verbanden te verwisselen. [MOT]

Borstel om de vaten langs de binnenzijde te schuren en te wassen (1). Het werkend deel is gemaakt van heidekruid, baleinen enz. en bevestigd aan een houten steel (ca. 100 cm). [MOT] (1) Om de buitenzijde te wassen gebruikt men een vatborstel (uitwendig). Zie een afbeelding in Tech-term: 29.6.

Ketting met vierkante of S-vormige schakels die in een vat wordt geschud om het te reinigen. Vaak is er aan één uiteinde een gewicht bevestigd en aan het andere een houten of ijzeren knevel. Soms kunnen de schakels bezet zijn met paardenhaar (1). [MOT] (1) Bv. fig. 30 in QUICKE: 67.

Met een veegmes steekt de hoefsmid het hoorn van een paardenhoef af. Het bestaat uit een hecht op een betrekkelijk lange (ca. 10-30 cm) ijzeren stang, die in een blad eindigt waarvan het haakse uiteinde scherp is. Om te vermijden dat de vingers tegen de hoef stoten, liggen hecht en blad niet in hetzelfde vlak; de stang kan haaks, zacht gebogen of S-vormig gesmeed zijn. Het gedeelte van de stang, waarop het hecht bevestigd is, is soms uitgesmeed als steun voor de duim van de smid, en als haak om het werktuig tegen te houden. Er bestaan ook veegmessen met een U-vormig handvat en - minder courant - met een gesloten handvat. In dat laatste geval is de stang met het blad en het hecht ook achteraan verbonden. Lengte en breedte van het blad verschillen, op sommige modellen zijn opstaande randen gesmeed. Er bestaan ook veegmessen waarvan het blad d.m.v. een schroef met het hecht verbonden is, wat het slijpen vergemakkelijkt en het vervangen mogelijk maakt. Een bijzonder model is het veegmes met...