Opzoeken

In huis, op straat, in de stal en op het erf wordt de bezem gebruikt om de vloer schoon te vegen. In mindere mate wordt met de bezem het graan of hooi in de graanschuur of hooizolder bijeen gekeerd (1) of het graan, na het dorsen met de vlegel, verzameld (2). Ook op oorlogsschepen wordt het dek schoon gehouden met een bezem. De bezem bestaat uit een rechte of licht gebogen (essenhouten) steel (ca. 80-100 cm), gestoken in een (ronde) bundel of bundels van dun buigzaam rijshout (ca. 70 cm) - zoals berk, beuk, wilg, brem, enz. - en samengebonden met een wiepband, een reep gekloofde wilg of hazelaar, een stuk touw of ijzerdraad. Vandaag worden er ook van plastic gemaakt. "Twijgen van berk, heide, brem; pluimen van sorghum (3), riet, blauw parelgras en stengels van biezen, esparto(gras), enz. zijn de meest gebruikte materialen bij het vervaardigen van bezems. ... Om de stallen en de hoenderhoven schoon te maken maakt men gebruik van de bezem van berketakjes. Deze van hulst zijn het meest geschikt...

Meestal zelfgemaakt werktuig om de beer om te roeren alvorens deze met de stokemmer uit de beerput te scheppen. De beerroerder kan bestaan uit een lange houten steel met aan het uiteinde een dwars geplaatste plank (ca. 40-100 cm bij 15-20 cm) (1), dikwijls versterkt met twee steunlatten of leren riemen. De lengte van de steel is afhankelijk van de diepte van de beerput. Een ander model bestaat uit een gebogen metalen blad met een lange dille haaks op het blad. Twee steunen verbinden het uiteinde van het blad met het uiteinde van de dille waarin een houten steel steekt (2). Het houten model is te onderscheiden van de plonsstok van de visser waarmee men de vissen in netten en uit de modder jaagt. [MOT] (1) VAN LEUVEN: 40. (2) Uitzonderlijk is de beerroerder helemaal van metaal (DEVLIEGHER: 45).

Dit is een fretboor met ca. 40 cm lang boorijzer om deurkozijnen te doorboren wanneer er een elektrische draad doorgestoken moet worden. Ze is bruikbaar in relatief licht materiaal zoals pleisterwerk en hout van deurkozijnen, plafonds, wanden en vloeren. Vooral in de periode van elektrificatie was deze boor sterk verspreid, voor de installatie in bestaande gebouwen van een telefoon, een deurbel of voor interne bellen voor personeel of bezoekers. [MOT]

Met het behangmesje kan men zoals met een behangsnijwieltje tijdens het aanbrengen van behang gemakkelijk langs plint en plafond, langs deur- en raamkozijnen, rond schakelaars e.d. snijden. Hecht en houder van dit handwerktuig bestaan uit één geheel. In de houder (4,5 cm bij 2 cm) wordt een vervangbaar scheermesje geklemd met behulp van één of meerdere metalen plaatjes en een schroef. Het hecht is van hout, aluminium of plastic. Zie ook behangersmes. [MOT]

Bij het overscheppen of het pompen van beer naar een beerkuip, maakt de landbouwer gebruik van een beertrechter om verlies tegen te gaan. De beertrechter is van houten duigen gemaakt, behalve de bodem die uit één stuk hout bestaat en de buis (diam. ca. 5 cm) die van ijzer is. Die zorgt ervoor dat de beer veilig in de beerton geraakt. Soms is het geheel volledig uit metaal vervaardigd. [MOT]

Tijdens het aanbrengen van behang moet langs plinten en plafond, langs deur- en raamkozijnen, rond schakelaars e.d. veel gesneden worden. Dat gaat gemakkelijk met een behangsnijwieltje. Het heeft een stalen snijwieltje (ca. 4 cm doorsnede) met een scherp geslepen snede, dat aan een houten of plastic hecht bevestigd is. Te onderscheiden van het deegradertje, het pizzawieltje, het wassnijwieltje en het sigarensnijwieltje. Zie ook het behangmesje en het behangersmes. [MOT]

Beitel waarvan de vouw schuin staat op de as van het werktuig en niet loodrecht zoals bij de gewone beitel. Met de schuine beitel kan gemakkelijk in de hoeken gewerkt worden. Vooral de schrijnwerker en de houtsnijder gebruiken deze betrekkelijk zeldzame beitel. Het werktuig is te onderscheiden van de gladbeitel die twee vouwen heeft. [MOT]

Mes met een lang (ca. 30 cm), spatelvormig blad met een in doorsnede rechthoekige snede, bevestigd aan een recht hecht. Het wordt gebruikt om ingelijmd behang langs de rand van de plaktafel van de zelfkant te ontdoen. Voor dit doel werd op de lange zijkant van de tafel een dunne metalen strip aangebracht. Zie ook het behangmesje en het behangsnijwieltje. [MOT]

De bezem voor vislijm, bestaande uit een rechte steel (ca. 80-100 cm), gestoken in een bundel van berkentakjes (ca. 35 cm lang), wordt gebruikt bij het bereiden van vislijm. Dit is “een soort van lijm die uit samengerolde zwemblazen, inz. van steur, bestaat en in den handel onder de vorm van geel-witte, doorschijnende, reuk- en smaaklooze blaadjes, in warm water oplosbaar en bij afkoeling eene gelei vormend, voorkomt.” (1) De vislijm wordt als bierbreedsel of klaringmiddel gebruikt bij het klaren van het bier. D.i. het zuiveren van de erin zwevende vaste deeltjes om het helder te maken (2). “De vislijm wordt in kleine stukjes gesneden of op een aambeeld gebroken, en 12 uur in koud water, dat men 1 à 2 maal ververst, geweekt. Als de lijm zacht is geworden wordt hij tussen de handen gekneed tot men een homogeen deeg bekomt. Dat wordt opgelost in water met wijnsteenzuur (0,5 gram per gram lijm) en verhardt tot een gelatineachtige massa die men snel met de bezem voor vislijm klopt om ze op...

Dit landbouwwerktuig, gelijkend op een schoffel, is bedoeld om de nog in de grond staande suikerbiet van loof en kop te ontdoen. De bietenkopschoffel bestaat uit een metalen, driehoekig of rechthoekig blad (ca. 20-25 cm) met beugel, dat met een hoek van ca. 150° op een dille is gelast. In de dille past een rechte steel van ongeveer één meter lengte. Soms is er een tweede beugel (ca. 28 cm breed) (1) voorzien of twee tanden, die belet(ten) dat de bietenkop van de schoffel glijdt. Het afsteken en verder gooien van het loof gebeuren in één beweging. Voor hetzelfde doel wordt ook het bietenhakmes gebruikt, of de bietenkopper waarmee men mechanisch de bietenkoppen afsnijdt. [MOT] (1) Bijv. ELOY: 142.